- Ətraflı
- Bölüm: Xəbərlər
Elektroenergetikanın inkişafına təkan
Naxçıvanda elektrikləşmə işləri ötən əsrin əvvəllərində başlanıb, əsrin ortalarında isə bu işlə məşğul olan inzibati və texniki qurumlar yaradılıb. Müstəqilliyə qədərki dövrdə Naxçıvana elektrik verilişi Ermənistan ərazisindən gələn tranzit xətlərlə ötürülürdü. 1992-ci ilin yay aylarından etibarən isə muxtar respublikaya elektrik enerjisinin verilişi məlum hadisələr səbəbindən tam dayandırıldı. Həmin dövrdə muxtar respublika enerji blokadasına salınmış, əhali enerjiyə olan tələbini qarşılamaq üçün kütləvi şəkildə çoxillik ağacları kəsmək onlardan yanacaq kimi istifadə etməyə məcbur qalmışdı. Həmin dövrdə muxtar respublika rəhbər şəxslərin qonşu ölkələrlə apardığı danışıqlar nəticəsində Naxçıvana enerji verilişi qismən yaxşılaşdırıldı və alınan enerji hesabına tələbat ödənildi. Lakin bu məsələnin birdəfəlik həlli XXI əsrin əvvəllərində mümkün oldu.
Vayxır SES-in inşası və alternativ enerji dövrünün başlanğıcı
2005-2006-cı illərdə muxtar respublika elektrik enerjisinə olan tələbatı qarşılamaq üçün yeni elektrik stansiyaları tikilərək istifadəyə verildi. Nəticədə enerji təhlükəsizliyi təmin edildi, etibarlı və dayanıqlı enerji siyasəti digər sahələrin inkişafına töhfə verdi. Bəhs olunan dövrdə Azərbaycan Prezidentinin müvafiq sərəncamına əsasən Naxçıvanda ümumi gücü 151 mVt olan iki yeni elektrik stansiyası inşa olundu. Eyni zamanda əhalidən toplanmış enerji haqları hesabına muxtar respublikanın müstəqillik illərində tikilmiş ilk su elektrik stansiyasının- 4.5 mVt gücündə Vayxır SES-in təməli qoyuldu. 2006-cı ildə istifadəyə verilən Vayxır SES kiçik kateqoriyalı stansiya hesab olunmasına baxmayaraq həmin stansiyanın inşa olunması elektroenergetikanın bərpaolunan enerji mənbələri hesabına təmin edilməsi yönündə ilk tarixi addım adlandırmaq olar.
Sonrakı illərdə Ordubad və Şərur rayonları ərazisində yeni SES-lər inşa edildi, 2015-ci ildə isə Babək rayonu ərazisində isə ölkənin ən böyük Günəş ES-i tikildi. Hazırkı dövrdə Naxçıvan enerji sistemində alternativ və bərpaolunan enerji ümumi enerji istehsalının 70 faizə qədərini təşkil edir. Muxtar respublikada bu sahədə qazanılan uğurları dünyanın inkişaf etmiş ölkələri ilə müqayisə etmək olar və bu sahədə əldə olunan nailiyyətlər təbii amillərlə yanaşı məqsədyönlü inkişaf strategiyası ilə sıx bağlıdır.
Beləliklə müstəqilliyin ilk illərində cəmi 22 mVt gücə malik Naxçıvan enerji sisteminin ümumi gücü 2019-cu ildə 241 mVt-a çatdırıldı. Yaxın gələcəkdə isə bu rəqəmin 300 mVt-a qədər artırılması istiqamətində iş aparılır. Hazırda Ordubad rayonu ərazisində 36 meqavat gücündə yeni SES inşa olunur. Eləcə də muxtar respublikada yaxın gələcəkdə su, günəş enerji mənbələri ilə yanaşı yeni külək elektrik stansiyalarının da tikintisi planlaşdırılır.
Yenidənqurma işləri və rəqəmsallaşma
Elektrik enerjisinin istehsalı ilə yanaşı elektrik qurğularının yenilənməsi, müasir tələblər səviyyəsində qurulması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Muxtar respublikanın elektroenergetika sistemi sovetlər dövründə uzun müddətli istismar olunub. Bu baxımdan energetika sahəsində yenilənmə işləri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda yeni transformator məntəqələrinin quraşdırılması, yeni kabel xətlərinin çəkilişi və mövcud hava xətlərin yeraltı kabel xətlərlə əvəz edilməsi, habelə ön ödənişli-smartkart tipli rəqəmsal sayğacların tətbiqi gündəlikdə duran məsələdir. Naxçıvan şəhəri və Babək qəsəbəsindən sonra Şərur rayonu ərazisində bu kateqoriyadan olan sayğacların quraşdırılması işləri aramsız davam etdirilir. Adıçəkilən bu tipli sayğacların bütün rayon və şəhərlərdə quraşdırlması nəzərdə tutulur.
Elmi-texniki tərəqqinin tətbiqi və yeni kadr islahatları
Məlum olduğu kimi, elmi texniki tərəqqini elektrik enerjisi olmadan təsəvvür etmək qeyri-mümkündür. Bu baxımdan enerji, onun istehsal mənbələri və nəqli texnologiyası ildən-ilə təkmilləşir, bu sahə daim inkişaf edir. Müasir dövrdə bütün elm sahələrində olduğu kimi elektoenergetika sahəsində də innovasiyalar, yeni təşəbbüslər və ideyalar irəli sürülür. Həmin innovativ fikirlər–biznes layihələri və yaxud da startaplar adlanır. Dünyada elektroenergetika sahəsində baş verən yeniliklər davamlı xarakter alıb.
Bu gün iqtisadi baxımdan səmərəli və ətraf mühitə zərərli təsiri az olan layihələrə daha çox önəm verilir. Dünya təcrübəsinə nəzər salsaq görərik ki, hazırda enerji sahəsində aparılan işlər əsasən, enerjinin saxlanması, alternativ enerji, enerji səmərəliliyi və smart-ağıllı enerji sahələrini əhatə edir.
Startaplar qabaqcıl ölkələrdə geniş nüfuz qazanıb və uğurla tətbiq edilir. Hazırda elektroenergetika sahəsində əsasən enerjinin istehsalı, nəqli və məişətdə istifadəsi sahəsində startaplar geniş yayılıb. Bu baxımdan startaplara diqqətin artırılması dövrün tələbidir.
Elektroenergetika sahəsində əsas məsələlərin başında kadr potensialının formalaşdırılması gəlməkdədir. Bu baxımdan bu sahədə kadr islahatlarının aparılması, elektroenergetika sahəsinə marağın artırılması vacib məsələlərdəndir. Bütün bunlar nəzərə alınaraq muxtar respublikada da ali məktəb və digər müvafiq təhsil qurumları ilə əlaqələr yaradılıb və bu əlaqələr inkişaf etdirilir. Tələbə və gənc kadrlar arasından seçilmiş şəxslər müvafiq struktur vahidlərində işlə təmin olunurlar.
Sonda
Muxtariyyətin quruculuq, inkişaf və sabitlik dövrü ərzində Naxçıvanda elektroenergetika sisteminin davamlı inkişafı və enerji təhlükəsizliyinin təmini istiqamətində mühüm vəzifələr qarşıya qoyulub və onların icrası təmin edilib. Təsadüfi deyil ki, artıq bu gün Naxçıvan enerji sahəsində həyata keçirilən uğurlu islahatlar nəticəsində bütövlükdə ölkədə nümunəvi regiona çevrilib. Naxçıvanın alternativ enerji mənbələrindən səmərəli istifadəsi hətta Avropa dövlətlərinin belə diqqətini çəkir. Bir neçə ilə əvvəl Naxçıvanda keçirilən “Avropa Günləri”ndə iştirak edən Belçika Krallığının ölkəmizdəki səfiri BertSkufs bu mənzərəni belə qiymətləndirdi:
"Bir çox ölkələr enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsinin vacibliyindən danışırlar, amma praktikada böyük nəticələr əldə edə bilmirlər. Naxçıvanda isə deyilən hər bir iş yerinə yetirilir. Burada həqiqətən enerji təhlükəsizliyi təmin olunur. Ümid edirik ki, bu sahə gələcəkdə daha da inkişaf edəcək. Naxçıvan Muxtar Respublikası bərpa olunan enerji mənbələri sahəsinin inkişafında hətta bir çox Avropa ölkələri üçün nümunə ola bilər".
Bəli, bu günün reallığı belədir. Bir zaman qonşu ölkələrdən enerji idxal edən Naxçıvan aparılan məqsədyönlü və strateji proqramların nəticəsində indi elektrik enerjisi ixrac edən bir muxtar respublikaya çevrilib. Muxtariyyətinin 95-ci ilini qeyd edən Naxçıvanın dünəni ilə bu günü arasında olan inkişaf zamanın tempinə uyğun, yüksək sürətlə gedir. O da faktdır ki, indi dünyada güc təkcə qüdrətli ordu, inkişaf edən iqtisadiyyatla ölçülmür. Həm də enerji təhlükəsizliyi möhkəm və etibarlı şəkildə qurulan ölkələrin gələcəyi də parlaqdır.
Vaqif Vəliyev
Bu məqalə “Muxtariyyətin quruculuq, inkişaf və sabitlik dövrü” mövzusunda yaradıcılıq müsabiqəsinə təqdim etmək üçündür.
Bölmənin digər xəbərləri
Ötən günün mənzərəsi - VİDEO
11-12-2019-12-15 Xəbərlər

NUHÇIXAN muxtar respublikamızın ictimai-mədəni, sosial-iqtisadi yeniliklərini tə...
Bəxtiyar Əsgərov Naxçıvan Ali Məclisinə keçiriləcək seçkilərlə bağlı konkret münasibət bildirib
11-12-2019-11-32 Xəbərlər

NUHÇIXAN xəbər verir ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Bakı şəhərindəki daimi ...
“Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyi – 95” adlı tanıtım kitabı işıq üzü görüb
11-12-2019-10-58 Xəbərlər

NUHÇIXAN xəbər verir ki, “Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyi – 95” adlı tanıtım kitabı...
Naxçıvan Tibb Kollecinin tələbələri yol hərəkəti qaydaları barədə ətraflı məlumatlandırılıblar
11-12-2019-09-37 Xəbərlər

Yol hərəkəti qaydalarına əməl edilməsi, onların təbliği istiqamətində ali təhsil...
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisində görüş
10-12-2019-20-40 Rəsmi

NUHÇIXAN xəbər verir ki, dekabrın 10-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi...
Ordubad rayonunda icbari tibbi sığortanın tətbiqi ilə bağlı müşavirə keçirilib
10-12-2019-19-50 Xəbərlər

NUHÇIXAN xəbər verir ki, dekabrın 10-da Ordubad rayonunda icbari tibbi sığortanı...
Ordubad rayonunda icbari tibbi sığortanın tətbiqinə başlanılıb
10-12-2019-19-20 Rəsmi

Dekabrın 10-da Ordubad rayonunda icbari tibbi sığortanın tətbiqi ilə bağlı tədbi...
Ali Məclisin Sədri Sərəncam imzaladı
10-12-2019-17-14 Rəsmi

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov dekabrın 10-da O...
Amerikalı ailə: "Naxçıvana gəlmək bizim çoxdankı istəyimiz idi” - VİDEO
10-12-2019-15-36 Xəbərlər

İstər Əlincəqala olsun, istər Duzdağ, istərsə də bir çox tarixi abidələr Naxçıva...
Naxçıvanda sabaha olan hava proqnozu
10-12-2019-12-53 Xəbərlər

Naxçıvan Muxtar Respublikasında dekabrın 11-nə gözlənilən hava proqnozu açıqlanı...
Ötən günün mənzərəsi - VİDEO
10-12-2019-11-49 Xəbərlər

NUHÇIXAN muxtar respublikamızın ictimai-mədəni, sosial-iqtisadi yeniliklərini tə...
Heydər Əliyev muzeyində növbəti açıq dərs
10-12-2019-11-27 Xəbərlər

NUHÇIXAN xəbər verir ki, Heydər Əliyev Muzeyində “Əbədi yaşar lider” mövzusunda ...
Xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləri diqqətdə saxlanılır
10-12-2019-11-06 Xəbərlər

NUHÇIXAN xəbər verir ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətl...
Nakhchivan news - VİDEO
10-12-2019-10-24 Xəbərlər

Nakhchivan State Television presented weekly news program in English, highlighti...
Ordubadda qanunsuz ov edən şəxslər saxlanılıb
10-12-2019-09-42 Xəbərlər

NUHÇIXAN xəbər verir ki, Ordubad Rayon Polis Şöbəsinə daxil olan məlumat əsasınd...
Sənaye məhəllələrinin yaradılması yeni layihələrə yol açır
09-12-2019-19-54 Rəsmi

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2019-cu il 13 sentyabr tarixli müvafiq Fər...
Kənddə yeni xidmət mərkəzi fəaliyyətə başlayıb
09-12-2019-19-51 Rəsmi

NUHÇIXAN xəbər verir ki, həmin gün Xələc kəndində yeni xidmət mərkəzi istifadəyə...
Yengicə-Xələc-Çomaxtur kənd avtomobil yolu yenidən qurulub
09-12-2019-19-49 Rəsmi

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev deyib: “Yol olan yerdə ...
Xələc Kənd Mərkəzi istifadəyə verilib
09-12-2019-19-45 Rəsmi

NUHÇIXAN xəbər verir ki, dekabrın 9-da Xələcdə kənd mərkəzinin açılışı olub.
Şərur rayonunun Xələc kəndi müasirliyə qovuşdu
09-12-2019-19-41 Rəsmi

Naxçıvan Muxtar Respublikasında aparılan genişmiqyaslı quruculuq işləri bütün şə...
İstirahətin dəyişməz ünvanı - Ağbulaq - VİDEO
09-12-2019-18-36 Xəbərlər

Naxçıvanda ilin istənilən fəslində görməli, füsunkar yerlərdən biri də Ağbulaq İ...
Şərur rayonunun Xələc kəndində yeni sosial obyektlər istifadəyə verilib - VİDEO
09-12-2019-17-54 Xəbərlər

Dekabrın 9-da Şərur rayonunun Xələc kəndində yeni sosial obyektlər istifadəyə ve...
Naxçıvan Ali Məclisinə seçkilər keçiriləcək - SƏRƏNCAM
09-12-2019-16-28 Xəbərlər

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov dekabrın 9-da Na...
Sələsüzdə mərasim evi istifadəyə verildi
09-12-2019-15-44 Xəbərlər

NUHÇIXAN xəbər verir ki, Şahbuz rayonunun Sələsüz kəndində yeni mərasim evi isti...
Proqnoz tapşırığa 115,7 faiz əməl olunub
09-12-2019-15-24 Xəbərlər

Naxçıvan Muxtar Respublikası Vergilər Nazirliyinin mətbuat xidmətindən NUHÇIXAN-...
Naxçıvanda sabaha olan hava proqnozu
09-12-2019-14-21 Xəbərlər

Naxçıvan Muxtar Respublikasında dekabrın 13-nə gözlənilən hava proqnozu açıqlanı...
Daimi nümayəndəliyin rəhbəri Tofiq Bakıxanovun müəllif gecəsində iştirak edib
09-12-2019-10-50 Xəbərlər

NUHÇIXAN xəbər verir ki, Bakı şəhərində Naxçıvan Muxtar Respublikası daimi nümay...
Ağbulaq kəndi bir ailənin təəssüratlarında
08-12-2019-18-55 Xəbərlər

Ağbulaq bütün fəsillərdə ayrı-ayrı gözəlliyə qərq olur.
Naxçıvanda sabaha olan hava proqnozu
08-12-2019-15-29 Xəbərlər

Naxçıvan Muxtar Respublikasında dekabrın 9-na gözlənilən hava proqnozu açıqlanıb...
Qədim türk rəsm sənəti-Ebru
08-12-2019-14-40 Xəbərlər

Yadımdadır... Babamın bir dostu var idi. Uşaq olduğum üçün hətta adını da unutmu...